Is craniosacraal therapie bewezen?

Cranio is bewezen therapie die werkt met je bindweefsel. De manier waarop we werken met een luisterende aanraking en een lichte in de tijd vastgehouden rek op je bindweefsel, ook wel fascie genoemd, zorgt voor de prikkeling van sensoren die rek registreren, waardoor lokale en algehele ontspanning ontstaat. Door het gebruik van dialoog ontwikkel je gewaarzijn van wat je nodig hebt en waar je grenzen liggen. Dit bevordert op vele vlakken je zelfherstellend vermogen. Cranio werkt niet alleen preventief, maar is helpend bij herstel van ziekte.

Behandeling van klachten zonder medische oorzaak

In onze praktijk als cranio therapeut komen veel mensen met onverklaarbare klachten of pijnklachten. We zien ook mensen die herstellen van ziekte. Daarnaast zien we mensen die zich graag persoonlijk ontwikkelen. Ze willen beter leren luisteren naar zichzelf en hun lichaam en/of hun grenzen beter leren aangeven. Als ze een burn-out hebben gehad, willen ze het nooit meer zover laten komen.

In dit blog zal ik de werking van cranio uitleggen aan de hand van 2 werkingsprincipes:

1. Hoe reageert fascie op zachte aanraking?
2. Hoe werkt het daardoor door op het gewaarzijn van jezelf?

Daarna kijken we naar:

3. Wat zijn de bewezen effecten van Cranio?
4. Hoe kan Cranio helpen zorgkosten te besparen?

Hoe reageert fascie op zachte aanraking?

Craniosacraal therapie is een bewezen bindweefsel-fascie therapie

Cranio werkt met technieken van je bindweefsel (1). Bindweefsel bestaat uit botten, spieren, gewrichten, onderhuid, bloed en lymfe en alle omhullende weefsels, die een beschermende en ophangende functie hebben zoals vliezen, banden en ligamenten. Samen vormen alle bindweefsels een systeem van tensegrity, wat trek en druk kan opvangen. Je kunt dit vergelijken met een brug met pijlers (botten) en kabels (spieren en ander bindweefsel).

De bewegingen die jij in je leven maakt, bepalen de vorm en de functie. In je bindweefsel druk je je uit, je beweegt je ermee of je beweegt er omheen als het vast zit. Bindweefsel vormt zich naar hoe jij leeft en hoe jij je uitdrukt. Het draagt herinneringen met zich mee aan eerdere pijn, fysiek en/of emotioneel. Wanneer je dingen meemaakt, die je niet kunt verwerken, verstrakt je bindweefsel en laat littekens achter, de sporen van de pijnlijke gebeurtenis. Bindweefsel is gevoelig voor stress, druk, mechanisch en emotioneel letsel. Het is het vertrekpunt voor veel ziekten (2).

Voelen hoe het met je is

Je bindweefsel is met een slordige 250 miljoen vrije zenuwuiteinden verreweg het rijkste sensorische orgaan boven je huid en je ogen (3). Je bindweefsel heeft nauwe verbindingen met je interoceptie en met je emotionele systeem (4). Interoceptie is het voelen van jezelf en hoe het met je is. Door alle informatie die vanuit je bindweefsel aankomt in je brein, voel je, als het goed is, hoe het met je is en wat je nodig hebt. Veel mensen hebben het voelen echter vooral afgeleerd en zijn meer een aangepaste versie van zichzelf geworden.  Daardoor weten ze vaak niet meer wat ze nodig hebben of waar hun grenzen liggen.

Langzame luisterende technieken voor je bindweefsel

Als cranio therapeut gebruiken we langzame, diep doorvoelende, zachte technieken die je bindweefsel uitnodigen tot ontspanning. Ze hebben een balancerende werking op je autonome zenuwstelsel (5). Dit zijn wetenschappelijk bewezen effecten van deze technieken. Ze kunnen leiden tot veranderingen in de mate van stress die je ervaart. Daarbij gaan tijdens een behandeling je hartritme, ademhalingsritme en bloeddruk omlaag. Cranio verbetert op de lange duur je HRV (veerkracht waarmee je hart reageert op veranderende omstandigheden) (5). Zachte weefseltechnieken kunnen, door de ontspanning die ontstaat, er ook voor zorgen dat ontstekingsproducten en afvalproducten uit je weefsel worden ‘gewassen’ en de toevoer voor zuurstof en voedingsstoffen wordt bevorderd (6).

Bewezen processen betrokken bij craniosacraal therapie

Intentionele technieken en unwinding hebben zowel invloed op het autonome zenuwstelsel en ontspanning van de fascie als op bewustwording van spanning en stress.

Deze flowchart laat de verschillende processen zien, die betrokken zijn bij de behandeling van je bindweefsel. Wetenschappelijk onderzoek maakt dat duidelijk. Er zijn vijf verschillende feedback lussen die in de cranio worden gebruikt. De manuele techniek van de therapeut stimuleert intrafasciale mechanoreceptoren, waarvan de prikkel wordt verwerkt in je centrale zenuwstelsel en in je autonome zenuwstelsel. Mechanoreceptoren zijn sensoren, die beweging en rek registreren in je bindweefsel. De reactie van je centrale zenuwstelsel verandert de spanning van sommige dwarsgestreepte spiervezels (dit zijn spieren waarmee je beweegt). De reactie van de insula (een deel van je brein) zorgt voor bewustwording van wat er gebeurt. Met behulp van non-directieve dialoog (open vragen) krijg je inzicht in je klachten. Je leert begrijpen wat je lichaam te vertellen heeft. Daardoor kun je andere keuzes gaan maken. Zo kun je als cliënt leren bewust los te laten, je emoties te laten gaan, voelen dat iemand over je grens gaat. Je gaat andere keuzes maken in je leven, dichter bij jezelf.
De reactie van je autonome zenuwstelsel op de cranio technieken zorgt voor een verminderde spierspanning, een verandering in de lokale vaatverwijding en in de viscositeit van je weefsel en een verminderde spanning van het gladde spierweefsel in je bindweefsel. De ontspanning van het bindweefsel zorgt voor een verbeterde HRV.

Deze figuur is ontleend aan figuur 6 in: Fascial plasticity – a new neurobiological explanation van Robert Schleip (7), mooi wetenschappelijk onderzoek naar werken met fascie. Het schema is aangepast naar de cranio.

Zelf-gewaarzijn leidt tot beter luisteren naar wat je nodig hebt

De diep doorvoelende luisterende aanraking stimuleert je gewaarzijn van wat er in je lichaam gebeurt en te voelen is (12), (13). Lichaamsgewaarzijn heb je nodig om goed voor jezelf te kunnen zorgen en te zorgen dat je behoeften de aandacht krijgen, die ze verdienen. Dit beter voelen van je lichaam ondersteunen we met een open dialoog waarin we je aanmoedigen om woorden te geven aan wat je voelt, beelden die mogelijk in je opkomen woorden te geven en bewegingen, die je voelt te volgen. Wat je voelt kan te maken hebben met spanning door stress, pijnlijke herinneringen, die je nog niet verwerkt hebt of mechanische littekens door letsel in je bindweefsel. Zo kunnen we je helpen om je bewust te worden van wat er is, wat er nodig is en waar pijn of klachten mee te maken hebben.

Als er pijnlijke niet verwerkte herinneringen boven komen, kunnen we met je kijken wat het nog nodig heeft. Er kan worden gezegd, wat nog gezegd had moeten worden of gedaan wat nog niet is afgemaakt. Vaak gaat het om niet voltooide trauma- of hechtingsbewegingen (14) en/of het afmaken van een biologische processen (15), (16), (17). Door dit te doen in combinatie met het manuele lichaamswerk, kunnen letsels en spanning in je bindweefsel tot ontspanning komen. Klachten en de pijn, die voor je lichaam een uiting waren van de oude niet verwerkte pijn, kunnen verdwijnen. Dat is de bewezen kracht van craniosacraal therapie.

Cranio helpt je op deze manier om je eigen innerlijke ruimte te onderzoeken en je bindweefsel te ontspannen. Hierdoor ga je meer ontspanning in je lichaam ervaren en verminderen stress gevoelens. De combinatie van licht en voelbaar manueel lichaamswerk (luisterend en diep doorvoelend) met non-directieve verbale dialoog zorgt ervoor dat wat je lichamelijk voelt woorden krijgt, wat door verschillende auteurs wordt beschreven als diep helend, herstellend en voedend (13), (18), (19), (20), (21), (14), (22), (23), (24), (25), (26) (15). Het resultaat is dat je weer vrienden kunt worden met je eigen lijf en zo beter in staat bent om je klachten de baas te worden. Met de op deze manier bewezen manier van craniosacraal therapie, spreken we je zelfherstellend vermogen op allerlei vlakken aan.

Wat zijn de effecten van Cranio?

Cranio heeft bewezen significante en robuuste effecten op pijn, functie en kwaliteit van leven bij mensen met nek- en rugpijn, migraine, hoofdpijn, fibromyalgie, epicondylitis, buikpijn en fibromyalgie vergeleken met andere manuele en niet manuele behandelingen (27), (28) (29), (30). Het ontwikkelen van meer lichaamsgewaarzijn (interoceptie) lijkt veelbelovend te zijn in de behandeling van chronische pijn (31). Cranio stimuleert de ontwikkeling van het lichamelijk zelf-gewaarzijn, wat bij deze mensen een sleutelprobleem is in hun klachten (32), (5), (33).

Daarnaast kampen veel mensen in onze westerse wereld met burn-out klachten, chronische vermoeidheid en chronische spier- en gewrichtsklachten door onvoldoende contact met zichzelf, hun behoeften en de grenzen aan hun belastbaarheid. Ook hier ontbreekt lichamelijk zelf-gewaarzijn. Cranio is een bewezen antwoord op deze problematiek. Cranio kalmeert het autonome zenuwstelsel, geeft ontspanning in fasciaal weefsel en helpt bewust te maken wat er nodig is om dat zo te houden. Cranio bevordert eigen autonomie en empowerment.

Als therapeut helpen we jou vanuit gelijkwaardigheid zoeken naar je eigen unieke oplossing voor jouw probleem. We spreken daarbij jouw eigen innerlijke wijsheid aan, van waaruit jij ‘weet’ hoe je om moet gaan met wat je overkomt. Jouw eigen oplossing helpt je innerlijke motivatie tot leren over jezelf, waardoor de manier waarop je je probleem gaat aanpakken effectiever zal zijn, dan wanneer je een advies krijgt aangereikt.

Cranio helpt onbeheersbare zorgkosten besparen

Er is een tussengebied tussen ziekte en gezondheid. Gezondheid is een algemeen gevoel van welbevinden op veel verschillende vlakken (34). Bij (gedeeltelijke) afwezigheid van dit algemeen gevoel van welbevinden, is het vaak nog niet zo dat we ziek zijn. Ziek zijn wordt in onze westerse maatschappij geassocieerd met een heel scala aan symptomen. Medicatie, operatie of therapie is nodig om de symptomen te verhelpen. In het tussengebied waar er nog geen sprake is van ziekte of waar herstel van ziekte plaatsvindt, is er wel vaak een algeheel verminderd gevoel van welzijn. Hier kan de reguliere gezondheidszorg weinig doen, behalve het uitsluiten van ziekte en het geruststellen van jou als patiënt.

De cranio therapeut maakt deel uit van de gezondheidszorg. Hij werkt in het gebied van preventie en herstel van ziekte. De focus is gericht op het zelfherstellend vermogen van de client en op het ontwikkelen van veerkracht.

Het ontwikkelen van veerkracht

Het is hier waar cranio zoveel werk kan doen. We helpen je als cliënt in het terugvinden van je balans, in het terugvinden van je gevoel van welzijn, in het ontwikkelen van je veerkracht. We doen dat door je te leren luisteren naar je lichaam. Daarmee werken we ook op het preventieve vlak. Ik durf me uit te spreken over het feit dat complementaire zorg, die werkt met het bevorderen van lichaamsgewaarzijn, veel ziekte kan voorkomen.

We helpen mensen tijdig te luisteren, tijdig gewaar te worden van verstoringen, tijdig bij te sturen en zichzelf te helen. Dit voorkomt dat het uitmondt in ernstiger klachten en ziekte gaat heten. Daarmee helpt cranio zorgkosten te besparen. Dit is belangrijk in een tijd waarin de zorgkosten onbeheersbaar lijken te gaan worden.

  Catharina van Deelen-Wortman, docent Upledger Instituut Nederland